طراحی و نقش زدن روی پارچه به عشق امام حسین(ع)/روایت یک عشق الهی ۶۰ ساله

به گزارش تبریز جوان،من هم مانند بسیاری از شهروندان تبریزی نمی‌دانستم آیا فردی در تبریز است که پرچم‌های عزاداری هیات‌های حسینی را بدوزد یا خیر؟

برای یافتن جواب این سوال از افراد زیادی پرس و جو کردم، حتی از آنهایی که یک پای ثابت هیات‌های حسینی هستند پرسیدم، همه یک جواب مشترک داشتند” پرچم‌های عزاداری معمولا در شهر قم و مشهد دوخته شده و به سایر شهرها ارسال می‌شود”.

ولی نمی‌دانم چرا این جواب مرا راضی نمی‌کرد که چگونه می‌شود تبریز با این همه پیشینه تاریخی و دینی در موضوع عزاداری بر سیدالشهدا فردی را نداشته باشد که در زمینه علم‌دوزی و پرچم‌دوزی امام حسین (ع) فعالیت کند.

پرس و جوهای بیشتری کردم تا اینکه یکی از آشنایان گفت در بازار ” گرجیلر ” تبریز می‌توانی فردی را که دنبالش هستی پیدا کنی، خوشحال شدم و در هفتمین روز از ماه محرم راه بازار ” گرجیلر ” را در پیش گرفتم.

نمی‌دانستم در این بازار به کدام سمت و سو باید بروم، متاسفانه بازاریان تبریز فردی را به عنوان دوزنده پرچم‌های عزاداری نمی‌شناختند، بیش از یک ساعت بود که در بازار سرپوشیده تبریر تیمچه‌ها و سراها را گز می کردم و شلوغی بازار هم حال و حوصله‌ای برایم باقی نگذاشته بود.

مغازه‌هایی که پرچم‌های سیاه عزاداری بر سر در مغازه نصب کرده بوده و پرچم‌های دیگری نیز می‌فروختند، چنین فردی را نمی‌شناختند تا اینکه یکی از بازاریان که در تیمچه حاج شیخ مغازه کوچکی داشت، گفت: “من فقط یک نفر را در تبریز می‌شناسم که پرچم‌های عزاداری هیات‌ها را می دوزد و آن هم در خیابان جمهوری اسلامی پاساژ پیام است”، در اوج کلافه‌گی و خستگی شنیدن  این جمله و گفتن آدرس دقیق‌تر می‌توانست خوشحالم کند.

به ناچار از بازار سرپوشیده که هیچ‌وقت هم نتوانستم تیمچه‌ها، سراها و دالان‌هایش را به خوبی ببینم، بیرون آمده و راه خیابان جمهوری و پاساژ پیام را در پیش می‌گیرم.

وارد پاساژ پیام شده، از اولین نفری که می‌بینم سراغ فردی را می گیرم که پرچم‌های عزاداری امام حسین(ع) را می‌دوزد و او می‌گوید: “دست چپ، اولین مغازه”.

وارد مغازه شده و ابتدا نفس عمیقی کشیده و اینکه بالاخره موفق شدم خوشحالم.سلام و احوالپرسی کرده و خودم را معرفی می‌کنم، در ابتدا دلش به گزارش راضی نیست،ماجرای پرس و جو و گشت و گذارم در بازار را برایش تعریف می‌کنم، سپس می‌گوید :” باشه دخترم حرفت را زمین نمی گذارم، کمی استراحت کن بعد بگو ببینم چه می‌خواهی بنویسی و از کجا شروع کنیم”.

متولد تبریز بزرگ شده مشهد مقدس

خودش را ابراهیم اشرفی معرفی می‌کند، متولد تبریز بوده ولی بزرگ شده مشهد مقدس است، داشتن پدربزرگی مجتهد باعث شده است دارای خانواده متدین و مذهبی بوده و پرورش یافته مکتب اهل بیت باشند،« از خانواده متدین و مذهبی هستم، از آذری‌های مقیم مشهد بودیم آنجا همه ما را می‌شناختند و اکنون نیز می‌شناسند، در محله پاچنار مقیم مشهد و در هیات‌های آذری‌ها عضو ثابت بودیم، بعدها چون خانواده مادری‌ام ساکن تبریز بودند، آمدم تبریز و اینجا ماندگار شدم و اکنون برادرم در مشهد جزو خادمان حرم مطهر امام رضا علیه‌السلام است».

وی در مورد آغاز کار علم یا پرچم‌دوزی هیات‌های حسینی گفت: در مشهد در یک مغازه گلدوزی که کارشان دوخت و دوز پرچم‌ها و علم های عزاداری بود، پادویی می‌کردم، به اصطلاح امروز شاگردی، از آنجایی که معمولا استادکارها راضی نبودند کسی کارشان را به زودی یاد بگیرد، برای همین نحوه دوخت و دوز را به راحتی یادم ندادند ولی از آنجایی که علاقه زیادی برای یاد گرفتن این کار داشتم، وقتی آنها برای ناهار می‌رفتند، من هم به پشت میز آنها رفته و سعی می‌کردم از روی کارهای دوخته شده نگاه کرده و یاد بگیرم، به این ترتیب چند سالی طول کشید تا بتوانم طراحی، گلدوزی و چرخ‌کاری روی پرچم‌ها  را یاد بگیرم.

بعد از اینکه کار را یاد گرفتم زیر نظر استاد باقر فهیمی در مشهد کار کردم و خبره‌تر شدم،آن موقع بود که برخی از افراد به من پول پیش داده و می‌گفتند بیا پیش ما کار کن، این دوره تقریبا ۳سال طول کشید».

او حالا در کار خود استاد تمام است به طوری که با یک نگاه به طرح و نقشه پرچم هیات می گوید که برای دوخت و دوز و گلدوزی آن چقدر زمان لازم است تا طرح نهایی آماده شود.

دوخت و دوز ۶۰ساله به عشق حسینی

استاد کار پرچم‌های حسینی تاکنون ۷۲سال از خدا عمر گرفته و ۶۰سال سابقه کار طراحی و  گلدوزی پرچم‌های عزاداری را در پرونده کاری خود به یادگار دارد.

از او درباره افراد دیگری که در این زمینه کار می‌کنند، می‌پرسم و او می‌گوید: قبل از انقلاب در محله ” داش مغازه‌لر” فردی بود به نام آقای” زردوزی” که با پا این نوع پرچم‌ها را گلدوزی می‌کرد، در حال حاضر از کارهای وی به ندرت در هیات‌ها استفاده می‌شود.

اشرفی با اشاره به کیفیت پارچه‌های استفاده شده برای دوختن پرچم تصریح کرد: به خدا قسم برای دوختن  پرچم‌های عزاداری امام حسین (ع) باید از بهترین پارچه استفاده کرد گاهی اوقات برخی از هیات‌ها پارچه‌هایی را برای طراحی و گلدوزی می‌آورند که بسیار از نظر کیفیت پایین هستند و زیر دستگاه چرخکاری پاره می‌شوند.

وی ادامه داد: اصل این است بهترین طرح‌ها و گلدوزی‌ها روی بهترین پارچه‌ها به خوبی  و زیبایی خود را نشان دهند ولی جنس پارچه هر چقدر نامرغوب و بی‌کیفیت باشد، هرقدر هم دوخت و دوز خوب باشد، نتیجه کار خوب نخواهد شد و این در شان حضرت سیدالشهدا نیست.

اولین پرچمی که این استادکار دوخته است، پرچم هیات “ویجویه” تبریز بود که مربوط به قبل از پیروزی انقلاب است و هرقدر تلاش می‌کند تاریخ دوخت آن را به خاطر نمی‌آورد، همین قدر می‌گوید:” در اولین سال‌هایی که دوخت پرچم را در تبریز شروع کرده بودم اولین پرچم را برای این هیات دوختم”.

بزرگترین پرچم برای حسینیه اعظم زنجان

بزرگترین پرچمی که او در طی این سال‌ها دوخته است، پرچمی به طول ۸متر و عرض ۴متر است که آن را برای حسینیه اعظم زنجان دوخته است.

دورتا دور پرچم‌ها شامل کتیبه‌هایی است که معمولا اشعاری به زبان ترکی و فارسی در رثای امام حسین(ع) به زیبایی گلدوزی می‌شود.

طرح‌های اسلیمی نیز در برخی پرچم‌ها دیده می‌شود که استاد اشرفی با مهارت تمام آنها را روی پارچه طراحی کرده سپس گلدوزی می‌کند، علاوه بر آن دور تا دور پرچم نام‌های زیبای خداوند نقش می‌بندد و در برخی پرچم‌ها نیز القاب حضرت سیدالشهدا به زیبایی طراحی و تزئین می‌شود و نوشتن نام هیات به صورت طولی نیز بخش دیگری از کار طراحی و گلدوزی پرچم‌های عزاداری حسینی است.

نان خوش خطی‌ام را می‌خورم

استاد اشرفی، خط بسیاری زیبایی دارد به طوری که نوشته‌های روی پرچم‌ها را در طرح‌های  مختلف خوشنویسی نوشته و گلدوزی می‌کند.

وی داشتن خط خوش را منتسب به پدر بزرگ خود دانست و گفت: زمانی که بچه بودم  در تنگنای مالی شدیدی بودیم، پدر و مادرم در شرایط مالی بسیار فقیرانه‌ای مرا به مدرسه فرستادند تا بتوانم تا کلاس ششم دبستان درس بخوانم، خدای مهربان روح آنها را شاد کرده و در جوار رحمت الهی باشند، درس خواندن تا کلاس ششم باعث شد خوشنویسی را یاد بگیرم، بهتر است بگویم من نان خوش خطی‌ام را می‌خورم، علاوه بر آن پدر بزرگم مجتهد بود و چون خط بسیار خوش و زیبایی داشت به او می‌گفتند، ” صاحب قلم اشرقی” کتاب‌های بی‌نظیری داشت که با دست‌خط خودش نوشته بود.

از آن جایی که به کار گلدوزی بسیار علاقه‌مند بودم تمام خط ها را یاد گرفتم و تمام پارچه‌ها را خودم نوشته، طراحی کرده و سپس گلدوزی می‌کنم.

وی با اظهار ناراحتی از اینکه جوانان از این نوع کارها استقبال نمی‌کنند، افزود: هر فردی به کار خاصی علاقه دارد و نمی‌توان فردی را به کاری غیر از علاقه خود مجبور کرد که مطمئنا نتیجه خوبی هم گرفته نمی‌شود.

ما هر چه داریم از عنایت امام حسین(ع) است

از او درباره خاطرات این سال‌ها می‌پرسم و او ادامه می‌دهد: روزهایی را به یاد می‌آورم که در این کار خون‌دل‌های زیادی خورده‌ام ولی چون عاشق دستگاه حضرت سیدالشهدا هستم، آنها مرا امیدوار کرده است.

وقتی می‌بینم افراد زیادی برای این کار من به شدت ارزش قائل هستند، احساس خوشحال خاصی دارم و وقتی برخی افراد در برابر زحمت‌های چند ماهه‌ای که برای دوختن یک پرچم صرف کرده‌ام، بی‌اهمیت بوده و ارزشی برای این کار قائل نیستند، به شدت دلم گرفته و ناراحت می‌شوم.

روزهایی که او برای دوختن یک پرچم صرف می‌کند متفاوت است، او می‌گوید ممکن است دوختن یک پرچم یک روز ، یک ماه ، چند ماه و حتی یک سال طول بکشد.

آلبوم عکس پرچم‌ها

وقتی کار دوخت و دوز پرچم‌هایش تمام می‌شود، از آنها عکس گرفته و در آلبوم جداگانه‌ای نگهداری می‌کند.

حالا آلبوم عکس پرچم‌هایش را گشوده و با دیدن هر کدام از پرچم‌ها با خود زمزمه می‌کند، هر کدام از اینها برای خودشان عالمی دارند، این پرچم برای فلان هیات در تهران است، این یکی را برای هیاتی در مشهد دوخته‌ام، این پرچم حسابش جداست، آن را در طی یک سال و نیم دوخته‌ام و بسیاری از عبارت‌های دیگر را بر زبان می‌آورد.

تعداد پرچم‌هایی که استادکار ماهر دوخته است، از دستش در رفته است. می‌پرسم در طی این ۶۰ سال آیا ۵۰هزار عدد پرچم دوخته‌ای؟ می‌گوید، بیشتر از این ولی عدد قطعی نمی‌توانم بگویم.

استاد کارماهر پرچم‌های عزاداری حسینی در پایان بازهم تاکید می‌کند ما هر چه داریم از عنایت امام حسین(ع) است و وقتی پرچم عزاداری تیمچه امیر بازار تبریز را باز می‌کنند من با دیدن کیفیت دوخت و دوز این پرچم دست‌های خود را به  نشانه سپاس و خوشحالی بالا برده و از دیدن آن لذت می برم و تمام سختی‌هایی که در این راه کشیده‌ام از یادم می‌برم.

گفت و گو :معصومه درخشان

انتهای پیام/۶۰۰۲۰/