به نامِ لیقوان، به کامِ ایران/ به رنگ پنیر؛ به طعم خاطره‌ها

تبریز جوان– فرینوش اکبرزاده: طلوع خورشید، سفره قلمکار، چای کمر باریک، نبات زعفرانی، مغز گردو، نان سنگک داغ و پنیر لیقوان! این تصویر شاید خاطره‌انگیزترین تصویر صبحانه سنتی ایرانی باشد.

صبحدم خانه بسیاری از ایرانیان و حتی مردمان کشورهای مختلف، این‌ چنین شروع و عصرانه بسیاری دیگر هم این‌گونه به‌در می‌شود. اصلا انگار برای خیلی از ما صبح بدون این تصویر تصور کردنی نیست.

تصویری با عطر پنیر تازه در آمده از شورآب خاص خودش، سالم و بدون موادی که رنگ و لعاب دارند و از خاصیت تهی هستند. پنیری که این روزها نامش دهان به دهان می‌چرخد؛ بزرگترها را یاد روزهای دور می‌اندازد و کوچکترها را وسوسه می‌کند تا طعم ترد و تازه‌اش را بچشند.

پنیری که از روستایی به زیبایی افسانه‌ها تا میز صبحانه خانه ما، راهی طولانی را طی کرده؛ پنیری که پیام‌آور روزهای پرنشاط مردمان تلاشگر این روستا در دامنه‌های سرسبز سهند و صدای شادمان هزاران گوسفند سالم و قبراق است؛ پنیری به نام لیقوان!

تا خانه  پنیر!

حیف که این روزها کرونا امان گردشگری را بریده وگرنه می‌شد دست ملتی را گرفت و تا روستایی به زیبایی خاطره‌ها برد. با این حال، چنان نماند و چنین نیز نخواهد ماند! این روزها که گذشتند، راهی لیقوان می‌شویم.

لیقوان از روستاهای بخش مرکزی شهر تبریز است و ساده‌ترین راه دسترسی به آن هم از شهر تبریز می‌گذرد و جاده باسمنج.

اولین روستای سر راه، روستای حاج عبدل است و بعد از آن جاده ما را به سمت روستای هربی یا هروی می‌برد؛ روستایی که به داشتن گل‌سرخ‌های بسیار معطر و خوش‌رنگ مشهور است و در این فصل با نمایی عطرآگین و  آکنده از رنگ‌های سبز و صورتی به استقبال گردشگران می‌آید. با عبور از این روستای خوش آب و رنگ، روستای بیرق آخرین خوان ماقبل لیقوان است. مسیر کوتاه تبریز تا لیقوان به‌خاطر وجود زیبایی‌های گوناگونش به‌خصوص در فصل بهار و آستانه تابستان، به مسیری طولانی برای گشت و گذار تبدیل می‌شود!

طی کردن این مسیر تقریبا ۳۸ کیلومتری با سرعتی متعادل، در حدود سه ربع یا ۵۰ دقیقه زمان می‌برد البته این در صورتی است که نخواهید روستاهای در مسیر لیقوان را بیشتر ببیند یا توقفی برای عکاسی با دامنه‌های سهند و قله‌های پربرفش داشته باشید.

دامنه‌های پنیری

لیقوان یکی از مسیرهای منتخب گردشگری کشور و از روستاهای هدف گردشگری است. روستایی که بیشتر با پنیرش شناخته می‌شود اما آنقدر جاذبه دارد که بتواند دست‌کم برای چند ساعت شما را از دنیای اطراف دور نگاه دارد تا به ثبت و دیدن زیبایی‌هایش بپردازید.

یکی از ویژگی‌های روستایی در دره خوش آب و هوای لیقوان، داشتن چشم‌اندازهای بکر از قله‌های مرتفع و پربرف سهند است. به‌خصوص قله کمال که یکی از مرتفع‌ترین قله‌های سهند و از محبوب‌ترین مسیرها برای گردشگران طبیعت و کوهنوردان است. این قله نوک تیز با شکلی و شمایل استوارش همیشه هوایی بسیار خنک و بادگیر دارد.

در بدو ورود به روستا می‌توانید ماشین خود را در پارکینگ مجتمع تفریحی سهند لیقوان که درست در ورودی روستا قرار دارد، بگذارید. پارکینگ این مجموعه گنجایش ۲۰۰ ماشین را به شکل همزمان دارد.

بعد از دوران محدودیت‌های سفر به جهت کرونا، اگر خواهان یک شب اقامت در لیقوان باشید، باید با مسوول مجتمع صحبت کنید تا امکان اقامت را برایتان مهیا کند. در این مجتمع امکان چادر زدن در آلاچیق‌های متعدد دور تا دور محوطه هم وجود دارد. در این آلاچیق‌ها امکاناتی از جمله گاز و برق هم برای گردشگران مهیا شده است. آنتن‌دهی موبایل در تمام روستا خوب است و به اینترنت وایرلس هم دسترسی خواهید داشت.

لیقوان، روستای بزرگی است و به همین جهت دو مسجد و چهار حسینیه دارد. مسجد جامع در جنوب روستا و مسجد اعظم محمد حنفیه در بخش شمالی روستا قرار دارند و می‌توانید برای نماز خواندن یا بازدید به آنها سری بزنید.

در روستای لیقوان دسترسی به سرویس بهداشتی استاندارد هم ساده است. یک مجموعه سرویس بهداشتی در مرکز روستا برای گردشگران روستای پنیری ساخته شده و یک مجموعه دیگر در مسیر خروجی لیقوان به سمت روستای سفیده‌خوان قرار دارد. در این مجموعه دوم نمازخانه هم برای مسافران در نظر گرفته شده است.

آب‌گرم در دل درختان سرسبز

به جز دیدنی‌های طبیعی پرشمار این روستای سرسبز، لیقوان به‌عنوان روستایی تاریخی جاذبه‌های دیگری هم دارد. عمارت سنگی یا داش عمارت که در گذشته محل زندگی ارباب روستا بوده با داشتم معماری خاص و ستون‌های سنگی هنوز هم مورد بازدید است. هرچند بخش‌های اصلی این بنا از گزند تخریب دور نمانده اما بازسازی و ترمیم چهره عمارت به آن زندگی دوباره بخشیده است. مرمت این بنا همچنان ادامه دارد اما امکان بازدید و عکس گرفتن با این بنای تاریخی زیبا برایتان مهیاست.

با توجه به‌وجود جریان زندگی در روستای لیقوان در دوران پیش از اسلام، آثار سنگی دیگری در گورستان قدیمی روستا وجود دارد، گورستانی که در غرب روستا قرار دارد و به همت اهالی همیشه پاکیزه و تر و تمیز است. نمونه‌ای از مهم‌ترین این آثار دو شیر سنگی هستند که امروزه در مقابل مدرسه شهید باهنر در مرکز روستا قرار گرفته‌اند و مانند مدافعانی در حال انجام وظیفه تاریخی خود هستند.

دیدن پلی استوار به یادگار مانده از تاریخ کهن منطقه که هنوز هم در نقش اصلی‌اش ایفای نقش می‌کند، خالی از لطف نیست. پل حاجی‌سالار که در قسمت شرقی روستا و در داخل طرح هادی لیقوان قرار دارد، پلی سالم و البته قدیمی است که به شکل و شیوه پل‌های تاریخی با پایه‌ای قطور و ملات سنگ و ساروج ساخته شده است و هنوز هم برای عبور و مرور از آن استفاده می‌شود.

عکس گرفتن هم یکی از اهداف مهم سفرهای تابستانی است! برای این کار می‌توانید به کنار برکه «گل‌باشی» در حاشیه جنوبی روستا بروید از تلالو نور و سرسبزی اطراف روی آب برکه مناظر زیبایی را ثبت کنید.

به جز زیبایی‌های داخل روستا اگر می‌خواهید گشتی در اطراف هم بزنید، دیدن دره بارالی را هم در برنامه‌تان بگنجانید. این دره یکی دیگر از شیارهای کوه سهند و در همسایگی دره لیقوان است و با گره‌خوردن درختان این دو شیار سرسبز، پهنه‌ای وسیع از درختان و چمنزارهای شاداب پیش چشمتان گسترده می‌شود.

مراتع و چمنزارهای این منطقه با داشتن گیاهان سالم و حتی انواع مختلف گیاهان دارویی یکی از علت‌های تولید شیر مرغوب در لیقوان است. گوسفندان اهالی روستا با خوردن یونجه سالم، پونه تازه و آب گوارا، شیری بسیار باکیفیت برای تبدیل شدن به انواع محصولات لبنی به‌خصوص پنیر تولید می‌کنند.

همچنین در ۱۰ کیلومتری جنوب روستا، چشمه آب‌گرم «ایستی سو» از دل کوه سهند می‌جوشد تا این آتشفشان خاموش قدرت خود را به رخ هر بیننده‌ای بکشد. برای رسیدن به این آب‌گرم که استخری کوچک در کنارش ساخته شده باید از مسیر روستای سفیده‌خوان عبور کرد. جاده منتهی به آب‌گرم تقریبا تا خود استخر آسفالت است و طی این مسیر بیش از ۲۵ الی ۳۰ دقیقه وقت نمی‌گیرد. 

هم آب، هم گوشت و هم پنیر

لیقوان روستایی متفاوت با بیشتر روستاهای منطقه است. این روستا با داشتن بیش از ۶ هزار نفر سکنه، روستایی زنده و پر جنب و جوش است. به همین جهت در پیدا کردن مواد خوراکی در این روستا با مشکل مواجه نخواهید شد. در کل روستا چیزی در حدود ۳۰۰ مغازه کوچک و بزرگ تمام اقلام موردنیاز شما را فراهم می‌کنند. هر نوع خوراکی موردنیاز شما از غذاهای نیمه آماده تا تخم‌مرغ محلی و گوجه فرنگی و نان تازه خانگی در این مغازه‌ها پیدا می‌شود. مهم‌تر اینکه برای پیدا کردن مغازه‌ها به مشکلی برخورد نمی‌کنید چون در تمام کوچه و پس کوچه‌های روستا به‌خصوص در حوالی میدان مرکزی روستا به آنها دسترسی دارید.

اما اگر طالب غذایی محلی‌تر هستید، باید بدانید که آبگوشت لیقوان بسیار خوشمزه و معروف است. این آبگوشت که در پخت آن از گوشت تازه و سبزی‌های محلی استفاده می‌شود، طعم ویژه‌ای دارد که به مذاق آبگوشت دوستان خوش خواهد آمد!

در فصل سفر دسترسی به این غذای خوشمزه خیلی سخت نیست. اما مطمئن‌ترین راه سفارش دادن غذا و اعلام تعداد موردنیاز به یکی از چند ساندویچی داخل روستاست که آنها هم در بافت مرکزی لیقوان متمرکز هستند. اگر قصد تجربه یک شب معطر در روستا را دارید، حتما از قبل به این ساندویچی‌ها خبر دهید تا برای ناهار فردایتان بساط آبگوشت و نان تازه محلی را فراهم کنند.

در لیقوان پنج نانوایی هم فعال هستند و هر کدام به پخت یک نان مرسوم اشتغال دارند. برنامه کاری این نانوایی‌ها از صبح زود تا غروب است و طوری برنامه‌ریزی کرده‌اند که هر روز حداقل چهارتای آنها فعال و در خدمت مردم و گردشگران باشند.

پنیر و دیگر هیچ!

دشت‌های سرسبز و وجود گیاهان با ارزش غذایی بالا برای دام، باعث شده شیر و لبنیات این روستا از کیفیت بسیار بالایی برخوردار باشد. پنیر لیقوان یکی از مهم‌ترین و شناخته شده‌ترین برندهای لبنی کشور در بیش از ۱۰۰ کارگاه کوچک و بزرگ پنیرسازی روستای لیقوان تولید می‌شود.

اهالی روستا به حفظ کیفیت نژادی گوسفندهای خود بسیار اهمیت می‌دهند و در کنار تغذیه سالم دام‌ها و رعایت بهداشت، این مورد را یکی از دلایل حفظ کیفیت شیر و پنیر خود می‌دانند.

پنیر، مشهورترین و عالی‌ترین سوغاتی روستای لیقوان است. پنیرهای تولید شده در روستا که به دو روش سنتی و نیمه صنعتی با رعایت تمام موارد استاندارد و بهداشتی تولید می‌شود و برای آماده شدن ماه‌ها در غارهای خنک در دل کوه استراحت می‌کند، در بسته‌بندی‌های مختلف نیم کیلویی و یک کیلویی قابل دسترسی است.

قیمت هر بسته پنیر نیم کیلویی بسته به نوع تهیه و ویژگی‌های خاصی که داراست در حدود ۴۰ هزار تومان و بسته‌های یک کیلویی در حدود ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تومان است.

به جز پنیر، انواع محصولات لبنی مانند شیر، ماست، کره، کشک و خامه‌ خاص که در زبان محلی به آن «قیماق» می‌گویند هم انتخاب‌های خوبی برای خرید هستند.

این محصولات را در مغازه‌های متعدد روستا همچنین در لبنیاتی‌های لیقوان که به شکل متمرکز در مسیر یک خیابان در ورودی روستا قرار دارند، می‌توانید تهیه کنید. برخی فروشندگان حتی امکان بازدید از کارگاه را هم برای گردشگران علاقمند فراهم می‌کنند.

محصولات زراعی و باغی لیقوان هم در نوع خود از کیفیت بالای برخوردار هستند و می‌تواند به‌عنوان سوغات خوردنی مورد توجه شما باشد. ازجمله خشکبار و گردو همچنین گل‌محمدی لیقوان که مانند دیگر روستاهای دامنه سهند از کیفیت بالایی برخوردار است.

علاوه‌بر این‌ها می‌توانید انواع دست‌بافته‌های زنان روستا را هم در بقالی‌ها و مغازه‌های کوچک و بزرگ روستا پیدا کنید. جوراب، گلیم، قالی‌های کوچک و بافتنی‌هایی از این دست هم جزو سوغات لیقوان محسوب می‌شود.

به طعم خاطره‌ها

دارایی‌های ارزشمند یک ملت، فقط محدود به بناها و اشیای تاریخی نیست. دارایی‌های یک ملت، فرهنگ و آداب و رسوم مردمانی است که نسل‌های پی در پی، حافظ و ناقل آن بوده‌اند. پنیر لیقوان در نگاه اول شاید فقط به‌عنوان پنیری خوش طعم و مفید به‌نظر برسد، اما واقعیت این است که پنیر لیقوان بخشی از حافظه تاریخی مردمی است که هر روز صبح، به عشق لبخند خدا، راهی دشت‌های سرسبز می‌شوند.

انتهای پیام/۶۰۰۱۲/س