آثار و پیامدهای استراتژیک توافق ایران و چین

به گزارش خبرنگار تبریز جوان، امضای پیش نویس سند همکاری های ۲۵ ساله ایران و چین طی هفته های اخیر بحث های زیادی را در داخل و خارج از کشور به دنبال داشته است. ایران همچنان در حال مذاکره در مورد این توافقنامه با عنوان «مشارکت جامع استراتژیک چین و ایران» است و توافق اولیه را «نقشه راه شفاف و راهنمای اصولی برای روابط برد-برد بین دو کشور» توصیف کرده است.

این توافقنامه که دارای ابعاد سیاسی، اقتصادی و نظامی است، در صورت اجرایی شدن، می تواند تأثیرات عمیقی بر مناسبات دوجانبه، منطقه ‌ای و بین المللی داشته باشد. گسترش روابط ایران و چین هم از این قاعده مستثنی نیست و در هر صورت پیامدهای استراتژیک به دنبال خواهد داشت.

واقع امر این است که روابط بین کشورها در خلا برقرار نمی شود و متغیرهای متعددی در مناسبات بین کشورها تاثیرگذار هستند. از سوی دیگر روابط دوجانبه خواه ناخواه پیامدهایی دارد که سایر بازیگران جهانی را تحت تاثیر قرار می دهد. ایران و چین به لحاظ سنتی روابط اقتصادی گستره ای داشته اند ایران تامین کننده مطمئن انرژی مورد نیاز چین بوده و در مقابل نیازمندیهای بازار ایران را تامین می کرده است. حالا دو کشور می خواهند روابط خود را منسجم تر و نهادینه کرده و برلی یک دوره ۲۵ ساله مسیر پیش روی خود را ریل گذاری کنند.

ایران اگر چه جزو قدرتهای بزرگ و توسعه یافته و شناخته شده به شمار نمی رود، با این حال ظرفیتهای غیرقابل انکار انسانی،ژئوپلتیک،منابع غنی انرژی و موقعیت ترانزیتی دارد. از این مهمتر دیپلماتهای ایرانی در طول تاریخ بویژه در دوره معاصر به خوبی از ظرفیتهای بازیگران بین المللی برای تامین منافع ملی ایران استفاده کرده و توانسته اند ایران را از پیچ ها و گردنه های حساس تاریخی عبور دهند.

طی سال های گذشته جمهوری اسلامی ایران راهبرد حرکت به شرق را به عنوان یک استراتژی مشخص در نظر گرفته است، بخش عمده تجارت و صادرات ایران با چین نفت، میعانات، پتروشیمی و گاز بوده است و ۷۰ تا ۸۰ درصد از جایگاه ایران در تجارت جهانی همین کالاها هستند. چین دومین اقتصاد دنیا و شریک اول تجاری بسیاری از کشورهاست.

واکنش غرب و مشخصا آمریکا به امضای سند همکاری ایران و چین نشان دهنده اهمیت این توافق و پیامدهای آن در مناسبات بین المللی است. با این حال باید پذیرفت که غربیها در اجرای تعهدات و توافقات خود با ایران رویکرد متعهدانه ای نداشته اند که بارزترین نمونه اخیر آن برجام است که بعد از سالها مذاکرات فشرده و پیچیده و بدون هر گونه توجیه منطقی از تعهدات خود شانه خالی کردند. رویکرد غربی ها در توافق برجام تاثیر عمیقی بر ذهنیت جامعه ایرانی نسبت به غرب داشته است. بویژه که غرب به رهبری آمریکا نه تنها به تعهدات خود پایبند نبوده بلکه تلاش کرده به انحای مختلف مردم ایران را تحت فشار قرار دهد.  از همین رو افکار عمومی هم با از هر اقدامی برای افزایش قدرت انتخاب دستگاه دیپلماسی در مناسبات بین المللی استقبال می کند.

ارزش سند همکاری با چین در درون آن نهفته است آغاز چنین همکاری هایی نشان می دهد ایران توانسته به جایگاهی در نظام بین الملل برسد که بتواند با یکی از قدرت های اقتصادی جهان سند بلند مدت همکاری امضا کند.

اقتدار نظامی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران در عرصه‌های بین‌المللی یک پیروزی درخشان برای ایران و شکست بزرگی برای دشمنان آن است. ایران ثابت کرده که تحت هیچ شرایطی زیر بار فشار آمریکا و هم‌پیمانان آمریکا نخواهد رفت. قدرت ایران در عرصه بین الملل و تجارت جهانی یک واقعیت است و این را حتی کشورهایی همچون آمریکا که با ایران دشمنی دارند نیز می‌دانند.

واکنش اولیه غرب به همکاری های ایران و چین اعم از شایعه سازی و تحریک افکار عمومی نشان از نگرانی جدی آنها دارد. برای همین شاهد هستیم که جنگ روانی گسترده ای را در مخالفت با این سند همکاری به راه انداختند و درصدد تخریب همکاری های چین و ایران بر آمدند. از نگاه غرب گسترش روابط ایران و چین اقدامی بزرگ و استراتژیک است که باعث می شود ایران از حوزه اقتصادی و سیاسی آنها خارج شود.

منتقدان غربی ادعا می کنند که چین، ایران را به دام بدهی خواهد انداخت و مدام تکرار می کنند که این طرح شکل دیگری از استعمار است آنها می گویند ایران از نظر اقتصادی بی ثبات است و به عنوان یک کشور گیرنده، با تعهد به چین خطرات ژئوپلیتیکی بزرگی را به جان می خرد. اما دلیل اصلی انتقادات آنها این است که این توافق نامه یک مجرای حیاتی برای ایران ایجاد کرده و سیاست فشار حداکثری آمریکا را با شکست مواجه می کند.

طی سالهای اخیر چین و ایران از سوی آمریکا تحت فشار بوده اند. چین وارد یک جنگ تجاری بزرگ با آمریکا شده و ایران با تحریم‌های سنگین واشنگتن مواجه است. مهم ترین دلیل مخالفت های آمریکا با توافقنامه ۲۵ ساله میان چین و ایران این است که اهداف ترامپ از به راه انداختن جنگ تجاری و اعمال تعرفه‌ها در قبال پکن و وارد کردن فشارهای اقتصادی بر تهران، هنوز محقق نشده و مطرح شدن توافقنامه ۲۵ ساله میان ایران و چین نشان می دهد که این دو کشور ممکن است زمینه های مشترک همکاری بزرگ با یکدیگر پیدا کنند.

در صورت اجرایی شدن توافق ایران و چین اقتصاد ایران تا حدودی احیا خواهد شد این بهبود اقتصادی باعث ثبات بیشتری در سیاست ایران خواهد شد و موقعیت منطقه ای ایران را بهبود می بخشد و عاملی می شود که کشور های منطقه به جای نزدیکی به آمریکا به تنش زدایی با ایران روی بیاورند و این اتفاق خبری بد برای لابی های ضد ایرانی و رژیم صهیونیستی است.